Ziraat ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli’nin açıklaması ile bir süredir seyircisiz meydana getirilen yarışlar ertelenirken, hipodromdaki düzgüsel yaşam devam ediyor. Türkiye çapında bulunan 9 hipodromda seyisler, aprantiler, jokeyler, güvenlik elemanları, temizlikçiler, veterinerler, kondisyonerler (kronometre tutanlar), kameraman, fotoğrafçı, elektronikçi derken; nalbanda kadar uzanan yelpazede hepimiz işini büyük bir titizlikle sürdürüyor. Milyonluk safkanlar için sabahın erken saatlerinde mesaisine başlamış olan takımlar, yarışlar olmamasına karşın hummalı bir emek harcama gerçekleştirerek görevli oldukları atlara antrenmanlarını yaptırıyor. Atların günlük antrenman programının haricinde bakımlarının ve ahırlarının temizlenmesinde aksama yaşanmaması için yoğun çaba gösterilirken, görevliler günlerini hipodromlarda geçiriyor.
Ziraat ve Orman Bakanlığı bünyesinde, Türkiye Jokey Kulübü (TJK) yetkisinde bulunan hipodromlarda emek harcamalar karantina şartlarında gerçekleştirilirken içeri girişlerde vücut ısı kontrolü de yapılıyor. Alınabilecek tüm önlemlerin maksimum düzeyde olduğu Veliefendi Hipodromu’nda ahırlar bölgesine işi olmayan kişiler alınmıyor.
VETERİNER HEKİM AYŞE YETİŞ: BURAYI TERK ETMEK MÜMKÜN DEĞİL
Veliefendi Hipodromu’nda alınan önlemler ve emek harcamalar ile ilgili Demirören Haber Ajansı’na (DHA) açıklamalarda bulunan at yetiştiriciliği mevzusunda uzman baytar doktor Ayşe Yetiş, atların yoğun kas kütlesine rağmen ufak bir kalbe haiz bulunduğunu dile getirerek, yarışların ertelenmesi ile atların bakımı için oldukça fazla bir değişikliğin söz mevzusu olmadığını söylemiş oldu.
Atlara düzgüsel şartlar haricinde bakım yapamayacaklarını vurgulayan Ayşe Yetiş, “Atların ahırlarının temizlenmesi yem ve sularının günde minimum 2 sefer verilmesi şarttır. Başka bir yöntemle atlara bakamayız. Şu demek oluyor ki yarış atı olmalarının haricinde bu atların sıhhatli kalmasını sağlayamayız. Dolayısıyla hipodromda yarışlar ertelenmiş olmasına karşın atların sağlığı için hepimiz önlemlerini alarak atların başına geliyor. Burayı terk etmek mümkün değil” dedi.
“ŞU ANDA ATLAR AÇISINDAN TEHLİKELİ BİR DURUM YOK”
Yarışlar ertelenmesine rağmen hipodromlarda yaşamın devam ettiğini dile getiren Yetiş, “Yarışlar ertelendi fakat sanki yarışlar varmış şeklinde bakımlar ve idmanlar devam ediyor. Dolayısıyla şu anda atlar açısından tehlikeli bir durum yok fakat uzayan süreçte, belirsizliklerde, yarış atı bir atlet olduğundan ve bir program çerçevesinde idmanlarını yapmış olduğu için uzayan süreçte, kişiler atlarına nasıl bakacaklarını doğru tahlil edemeyebilirler. Onun haricinde Türkiye’de Avrupa’dan değişik olarak yarış hipodromlarında bununla beraber idman merkezi var, atlar bir yerden gidip gelmezler. Doğal ki şehirlerarası gidip geldikleri olabilir fakat bu engellenebilir bir şey, her hipodrom içinde yaşıyor atlar, bir yerden gidip gelmiyorlar. Fransa’da, İngiltere’de dışarıda yaşıyorlar ve yarış için hipodroma gidiyorlar, oysa biz kapalı bir sisteme sahibiz ABD şeklinde. ABD Santa Rita Park, ‘biz atlarımızın hipodromda olması sebebiyle yarışlarımızı devam ettireceğiz, kâr oranı da valiliğin doğrultusunda kullanılacak’ açıklaması yapmış oldu. Netice olarak hipodromlarda yaşam devam ediyor” diye konuştu.
“HİPODROMLARDA GÜNLÜK HAYAT DEVAM EDİYOR”
Türkiye’de 7 bin civarında yarış atı bulunduğunu kaydeden Ayşe Yetiş, “Bunların her birinin bir seyisi bulunduğunu düşünürseniz, bununla beraber antrenörleri, bununla beraber yem tedarikçileri, ilaç tedarikçileri ile birlikte sistemde oldukça ciddi bir bu sektörden beslenen nüfusumuz var. Bu insanların bu gelirlerinin kesilmesi durumunda yaşayabilecek başka şansları yok. At sahipleri açısından sürdürülebilirliği oldukça zor bir süreç. Yarışlar sınırsız bir halde olmadığı müddetçe, bir moral bozukluğu var yarışçılık topluluğunda, sadece, koronavirüs çıktığından beri Türkiye Jokey Kulübü’nün esasen hipodrom giriş kapılarında güvenlikler tarafınca denetim edilmekte. Her insanın vücut ısısı alınmakta ve alınabilecek maksimum tüm önlemler alınmış durumda. Burada anlatmak istediğim şey, aslen günlük rutin yaşam devam ediyor. Bu devam ederken yarışların olmaması bir yönetimsel şekilde halledebilir diye düşünüyorum” şeklinde konuştu.
“ATLARIN MUHAKKAK Kİ SİSTEMDE SAĞLAM VE SAĞLIKLI BİR ŞEKİLDE KALMALARI GEREKİYOR”
Yarış atlarının ülkenin ulusal serveti olduğuna dikkati çeken Yetiş, “Ziraat Bakanlığı tarafınca bu yarışçılık düzenlenmekte fakat yetkisi Türkiye Jokey Kulübü’ne verilmiş durumda. Binlerce safkan atları, yetiştiriciler hususi olarak satın aldıkları ya da Türkiye Jokey Kulübü’nün getirmiş olduğu aygırlarla çiftleştirmek suretiyle yetiştirdiler. Bu atların muhakkak ki sistemde sağlam ve sıhhatli bir halde kalmaları gerekiyor ve eğer bu kapalı sistem uygun görürse yarışlarının devam etmesi ile beraber şu anda ciddi derecede büyük bir salgınla baş etmeye çalışan memleketimizde bir gelir deposu da olabileceğini düşünüyorum” dedi.
“AT İLE BİRE BİR İLGİSİ OLMAYAN KİŞİLER AHIR BÖLGESİNE GİRİŞ YAPAMIYOR”
Türkiye Jokey Kulübü bünyesinde bulunan tüm hipodromların tamamen kapalı bir sistemle çalıştığını, ahırlar bölgesine at ile bire bir ilgili olmayan kişilerin giriş yapamayacağını belirten Ayşe Yetiş, “Bu yaşadığımız salgın sürecinde de Türkiye Jokey Kulübü hem giriş ana kapılarında hem de ahır bölgelerinde lüzumlu önlemleri almıştır. Her insanın vücut ısısı ölçülmektedir. Bu kapalı sistem olması sebebiyle kontrolü daha kolay bir sistemdir. Türkiye Jokey Kulübü’nün hem mensubu hem de yapısı itibarıyla daha da değişik kontrolleri yapabilmesi esasen mümkündür, bunu da yapabilir kapasitededir. Dolayısıyla naturel olarak atların anatomisi ve fizyolojisi sebebiyle sürmesi ihtiyaç duyulan işleyişin bununla beraber bir ekonomik katkıya dönüşebilmesini tüm paydaşların sağlayabileceğini umuyorum ve arzuluyorum” ifadelerini kullandı.
VOLKAN YOZGATLI: BU SEKTÖRDE BEN BURAYI KAPATIYORUM DEMEK OLMUYOR
At sahibi ve yetiştiricisi olan Volkan Yozgatlı ise koronavirüsten korunmak için neler yapılması mevzusunda görüşmeler yapılması icap ettiğini söylemiş oldu. Yozgatlı, “Hipodromlarda Türkiye genelinde yüzbinlerce çalışan insan var. Bunlar bununla beraber istihdama bağlı oldukça mühim bir sektör. Bu sektörde ben burayı kapatıyorum, ben burayı stop ediyorum, deyip de emin olun bu işler kesinlikle olmuyor. Kesinlikle doğru bir karar almak adına yetkili kişilerin sıhhatli bir halde masaya yatırmasını diliyoruz” dedi.
“BİZİ DİĞER SPOR DALLARIYLA AYNI KEFEYE KOYMAMALARI GEREKMEKTEDİR”
Evlerde lüzumlu önlemlerin alınabildiğini sadece atların yanına gidilmediği taktirde fena sonuçlar doğabileceğini vurgulayan Volkan Yozgatlı, “Buradaki yaşam gördüğünüz şeklinde devam ediyor. Şu demek oluyor ki sabah seyisi yanına geliyor, antrenörü yanına geliyor ilgileniyor, yalnız yarış yok. Şu demek oluyor ki şöyleki düşünün; bizi futbol ya da basketbol ya da öteki spor dallarıyla aynı kefeye koymamaları gerekmektedir” diye konuştu.
OĞUZ YALÇIN: GELİRLERİ YOK OLUP GİDERLERİ DEVAM EDEN BİR SEKTÖR HALİNE DÖNÜŞTÜ
At sahipliği ve yetiştiriciliğinin yanında haraları da bulunan Oğuz Yalçın, atların devamlı idman yapması ve hazır olması icap ettiğini belirterek, şunları kaydetti:
“200 bin civarında insan bu sektörde istihdam durumunda. Tüm gelir kalemleri tamamen yok olan fakat giderleri tamamen devam eden bir sektör haline dönüştü. Atları bırakıp gidemiyorsunuz, bakmak zorundasınız. Seyisleri olmak zorunda. Hipodromda insan bulundurmak zorundasınız, kapatamıyorsunuz. Tıpkı şu an çalışan fabrikalar şeklinde. Türkiye’de üretim icra eden fabrikalar çalışmaya devam ediyorlar, işçiler geliyor, makineler çalışıyor; burayı da o şekilde düşünelim. Burada da atlar çalışmak zorundalar. Dolayısıyla burada başka bir düzenin alınması gerekiyor. Hipodrom kapalı bir sistem haline tamamen dönüştürülebilir, esasen ona oldukça yakın bir durumda seyircisiz olarak yarışlar yapılıyordu. Dolayısıyla oldukça azca insanla yarışçılık faaliyeti yürütülebiliyordu. Bu daha da sıkı tedbirlerle yapılabilir, doğrusu seyisler, jokeyler, antrenörler hipodromda kalmak suretiyle kapalı sistemde bu sanayinin devam etmesine olanak verilebilir. Eğer oldukça uzun sürerse oldukça büyük sıkıntılar meydana gelecektir. Yarışların kapalı bir sistem içinde yapılabilmesi sağlanabilir oldukça uzun bir süre geçmeden.”
“KAPALI SİSTEMDE ÇALIŞMAK MÜMKÜN”
Atların kendi kendine bırakılamayacağını, bununla beraber birer sporcu olduklarının altını çizen Yalçın, “Tüm ihtiyaçlarının giderilmesi gerekiyor. Dolayısıyla bu tarz şeyleri yapmak için de devamlı olarak giderlerine katlanmak zorundasınız. Eğer oldukça uzun sürerse atçılarımız bu tarz şeyleri devam ettirmekte sorun yaşayacaklar. Esasen başka işleri olan at sahiplerinin öteki işlerinde de bozulmalar meydana geldiği için atçılığı asla yürütemez duruma gelirler. Bunu önlemenin yolu, bu sektörde kapalı bir sistemde, hipodromda hiçbir şekilde insan sağlığına zarar vermeyecek şekilde, oldukça azca insanla faaliyetin sürdürülebilmesi aslen. Doğal ki bu virüsle mücadelede insan sağlığı her şeyin önünde. Bunun önünde hiçbir şey olması imkansız fakat ekonomileri, endüstrileri, sektörleri, sanayileri devam ettirmek şeklinde bir zorunluluğumuz da var. Bu virüsün ne kadar süreceği belli değil. Dolayısıyla bu şekilde bir kapalı sistemde çalışmak mümkün. Eğer yapamazsak da o durumda ne kadar sürecekse yarışların iptali, o süre içinde devam edilen bu faaliyetlerin giderleri ile ilgili bazı gereksinimleri olacaktır. Bunun da gözetilmesi lazım” diye konuştu.
“KORUYUCU TEDBİRLER ALMAK LAZIM”
Yarış atlarının devlete ilişik ve hususi haralarda yetiştirildiğini söyleyen Oğuz Yalçın, “Şu anda aşım ve doğum sezonuna olduğundan burada da ciddi faaliyetler söz mevzusu. Bunlarda da bazı aksamalar meydana gelebilir, lüzumlu önlemlerin alınması gerekiyor. Yarışların ertelenmesi bu açıdan da bazı sıkıntıları meydana getirebilir. Bunlar ulusal servet, korumak lazım. Koruyucu tedbirler almak lazım. Eğer at yetiştiriciliğinden de insanoğlu çekilmeye ve faaliyetlerini azaltmaya karar verirlerse bu durumda virüs bitip düzgüsel hayata döndüğümüzde bazı başka sıkıntılar yaşayabiliriz. At sayısı ve at kalitesi anlamında da problemler olabilir, o yüzden yetiştiriciliği de etkileyen bu boyutun düşünülmesi ve buna dair kararlar alınırken göz önünde bulundurulması gerekiyor” şeklinde konuştu.
TEZCAN TAŞAR: HERKES BURADA YANİ BURADA OLMADAN OLMAZ
Atların devamlı ahırlarda olamayacağını, dışarı çıkmaları icap ettiğini dile getiren yarış atı antrenörü Tezcan Taşar da, “Bizim sektörümüz o denli büyük bir sektör ki rutin bir yaşam var burada. Devamlı atlar gezinti yapıyor, devamlı seyisler, antrenörler gelecek, bunların nalbandı var. Hepimiz burada doğrusu burada olmadan olmaz. Sabah idmanımız var, bu atlar idman yapmazsa, dışarı çıkmazsa olmaz, her türlü bu atlara bakılması lazım” dedi.
“TÜRKİYE JOKEY KULÜBÜ ÇOK BÜYÜK ÖNLEMLER ALDI”
“Atlar otomobil değil ki kontağı açalım çalışsın” diyen Taşar, “Atlar canlı varlıklar sonuçta, sabah idman olmasaydı dışarı çıkmazlardı. Atlarda ister istemez adale erimesi ve benzeri hastalıklar oldukça fazla şey olacak. Rutin bir yaşamı var atın, devamlı çıkıp girecek, eğer olmazsa olmazları var atların. Her sabah burada idman var, tamam yarış olmayabilir fakat her gün idman var burada. Bine yakın at var, ona bakılırsa seyisler var, idman jokeyleri var, antrenörler var. At sahipleri geliyor, esasen Türkiye Jokey Kulübü burada oldukça büyük bir tedbir aldı. Her yer dezenfekte edildi. Saha bakımı yapılmış oldu, bunun şeklinde bir sürü işlem yapılmış oldu. Bu atlar ulusal servet sonuçta, 250 bin lira, 300 bin liraya atlar var burada. Bunlar bir ulusal servet, bakılmazsa idman eğer olmazsa yarış eğer olmazsa oldukça kötüye gider. Iktisat çöker, daha fena şeyler olur. Şu an iyi durumdayız fakat daha kötüleri olur” diye konuştu.
ORHAN DEMİRKIRAN: ATLAR KOŞMADIĞI ZAMAN BİZ DE ÇOK ZOR DURUMDA KALACAĞIZ
Sabah 04.00’te kalkıp geldikleri hipodromlarda atlara antrenman yaptırdıklarını özetleyen idman jokeyi Orhan Demirkıran ise “Bunlar bizim ulusal servetimiz, ayrıyeten bizim evlatlarımız şeklinde. Hiçbir şeyini noksan etmemek zorundayız. Netice olarak yalnız burada yarış ertelendiği için bu atları kapatıp kendi ahırlığına kilitleyemeyiz. Sonuçta bunlar çalışmak zorunda. 5-6 gün çalışmazlar ise kendilerini sakatlar. Kesinlikle her sabah buraya geliyoruz ve evlatlarımızı çalıştırıyoruz. Ümit ederim bir an ilkin devletimiz buna bir çözüm bulur şundan dolayı oldukça büyük bir yitik. İnsanlar buradan ekmek bekliyor, para bekliyor. Atlar koştuğu süre gelirimiz oluyor, koşmadığı süre ikimiz de oldukça zor durumda kalacağız” dedi.
HAKAN CANTINAZ: BİR VAKANIN ÇIKMAMASI DA TJK İÇİN ÇOK ÖNEMLİ
40 senedir atçılık dünyasının içinde yer edinen TAY TV Genel Gösterim Yönetmeni Hakan Cantınaz, koronavirüs salgının global bir sıhhat krizi olarak nitelendirirken, dünyada alınan önlemler şeklinde Türkiye’de de tüm tedbirlerin ilk günden itibaren alınmaya başlandığını söylemiş oldu.
Türkiye Jokey Kulübü’nün en erken tedbir alan kurumlardan biri bulunduğunu ifade eden Hakan Cantınaz, “Zira daha ilk bu virüs salgını konuşulmaya başlandığı andan itibaren esasen naturel bir karantina şeklinde programlar yapılmış oldu. Yarışların seyircisiz olarak koşulmaya başlamasının peşinden tüm girişler çıkışlar denetim altına alındı. Bir tek ve yalnız atları koşan at sahiplerinin girişlerine izin verildi. Minimum görevli ile çalışılıyor ve en önemlisi de doğal hepsinin ötesinde oldukça ciddi anlamda sıhhat tedbirleri almaya başladılar hipodromlarda. Tüm ahırlar bölgesi denetim altında, seyislerin ateşleri ölçülüyor. Hepsinin ötesinde şu ana kadar herhangi bir vakanın ortaya çıkmamış olması da Türkiye Jokey Kulübü için bence oldukça kıymetli ve mühim” dedi.
“ERTELEME SÜRECİNİN ÇOK UZUN SÜRECEĞİNİ DÜŞÜNMÜYORUM”
Hipodromlarda günlük işleyişin devam etmesinden dolayı seyircisiz koşu ile şu anki durum içinde bir fark olmadığını kaydeden Hakan Cıntınaz, “Bir tek dediğimiz şeklinde jokeylerin üstünde formalar yok. İdman aynı şekilde devam ediyor, atlar çalışmalarına devam ediyor ki çalışmalarına devam etmek zorundalar, şundan dolayı bu atların hepsi birer ulusal servet. Zira bu sektörden averaj 250 bin aile ekmek yiyor. 4 kişilik bir aile bulunduğunu düşünürsek 1 milyon kişiye kaynak yaratıyor. Devletimiz de buradaki yarışlardan hisse alıyor ve ciddi anlamda orada da gelir kaybı olacaktır. Şu ara ciddi anlamda kaynağa ihtiyacımız olduğu bir dönemde açıkçası yarışların erteleme süreci ne kadar oldukça uzarsa, açıkçası ben salgının artması yada hasta adetlerinin artmaması durumunda oldukça kısa bir sürede düzgüsel hayata dönebileceğini umuyorum, umuyorum. Fakat bu erteleme sürecinin oldukça fazla uzaması durumunda ciddi anlamda, mali anlamda da ekonomik anlamda da, oldukça ciddi sıkıntılar olacaktır. Bu yalnız hipodrom kısmı; yetiştiricilik boyutu da var. Türkiye’de yüzlerce hara var. Bu haralarda çalışanlar, oradaki atlar ve en önemlisi insan sağlığı oldukça mühim. Bireysel tedbirimizi alıyoruz fakat yarış atları da bilhassa devamlı idmanda olmak durumunda şundan dolayı onlar birer sporcu. Bazen görüyorum futbolla oldukça bağdaştırılıyor fakat futboldan tamamen uzaktayız. Fazlaca farklıyız şundan dolayı futbolda bugün antrenmana gitmeyip iptal edebilirsiniz, ertelenebilir fakat yarış atlarına evde antrenman yaptıramazsınız yada evinizin bahçesinde çalıştıramazsınız. İdmandan düşen bir yarış atı da bir süre sonrasında açıkçası o vasfını kaybeder ve oldukça ciddi anlamda sıkıntılar olur. Yarın diğer gün bu salgın bitecektir, lüzumlu önlemler devletimizde de alınıyor tüm ülkelerde olduğu şeklinde had safhada alınıyor. Sıhhat Bakanlığı’na bu anlamda oldukça teşekkür etmek gerekiyor. Yarın diğer gün bu salgın bittiğinde yarıştıracak at bulamayız, buradan devlete yaratılacak kaynak nasıl yaratılacak. Dolayısıyla benim beklentim ve temennim, bu erteleme sürecinin lüzumlu tedbirler alındıktan sonrasında ki Türkiye Jokey Kulübü bunu en iyi şekilde alıyor yalnız Veliefendi Hipodromu’nda değil Türkiye’deki tüm hipodromlarda üst düzey bir tedbir alınmış durumda, üst düzey sıhhat tedbirleri alınmış durumda. Her şey denetim altında ve bu şartlar altında da söylediğim şeklinde seyircisiz olarak yarışların koşulmasında ben kendi adıma açıkçası bir sorun görmüyorum. Bu erteleme sürecinin de oldukça uzun süreceğini düşünmüyorum açıkçası” diye konuştu.
“ATÇILIK DERNEKLERİNİN ORTAK BİLDİRİSİ İLE SEKTÖRDE YARATILABİLECEK SIKINTILAR ÇOK NET BİR ŞEKİLDE ANLATILIYOR”
Türkiye’de oldukça mühim atçılık dernekleri de bulunduğunu söyleyen Cantınaz, “Atıcılık dernekleri dün ortak bir bildiri yayınladılar. Bu ortak bildiride ciddi anlamda uzun solukta sektörde yaratılabilecek sıkıntılar oldukça net bir halde anlatılıyor. Ben Sayın Ziraat ve Orman Bakanımızın da bu tarz şeyleri göz önüne alarak vermiş olduğu erteleme sonucuna bir kez daha gözden geçirebileceğini düşünüyorum açıkçası. Kendisi de sektörü yakından tanıyan birisi ve bu kararın bir kez daha gözden geçirileceği kanaatindeyim. Buradan da bir kez daha derneklerimize de teşekkürlerimizi iletiyorum, atçılığının hakkını koruyarak, bu sektörü en iyi şekilde anlatarak üstlerine düşen vazifeyi de en iyi şekilde yaptılar” ifadelerini kullandı.
Mustafa AKIN – Kaan ÜLKER / İSTANBUL, (DHA) –
